In de vorige blog heb ik kort samengevat willen aangeven dat biologisch werken en duurzaam natuurlijk werken in de wijnbouw niet automatisch met elkaar overeen komen. Nu wil ik hier graag wat dieper op in gaan. Want ook ik proef natuurlijk vele mooie biologische wijnen. En voor die wijnfamilies heb ik grote bewondering. Mits het gaat om de gepassioneerde biologische wijnboeren, die het niet als een marketingtruc gebruiken, zoals tegenwoordig op steeds grotere schaal gebeurd.
Wat mij werkelijk interesseert zijn de werkwijzen van de wijnboeren die het biologisch-volgens-de-regeltjes allang voorbij zijn. Zoals met het HVE-certificaat in Frankrijk, dat ook toeziet op het planten en onderhouden van heggen en bomen rond de wijngaard, zodat vogels en insecten, die zich te goed doen aan schadelijke beestjes, een goede verblijfs- en nestplek hebben. En op de kwaliteit van het grondwater, want ook dat speelt een grote rol bij een goede druiventeelt.
Het meest interessant wordt het bij de wijnboeren met grote interesse in de theorieën van de microbiologen Lydia en Claude Bourguignon. Zij plaatsen het respect voor de ondergrond van de druif en alles wat daarin gebeurt, centraal. Al sinds het begin van de jaren 90 luiden zij de noodklok over de kwaliteitsverslechtering van de agrarische grond in het algemeen en de wijngaardgronden in het bijzonder.
De eerste stap in hun aanpak betreft een grondige analyse van de ondergrond van een wijngaard. Ook voor het oordeel of deze grond het meest geschikt is voor de productie van rode of witte wijn. De druivenstokken kunnen zich alleen uit de grond voeden met behulp van de bacteriën in de grond, waarvoor een goede symbiose noodzakelijk is. Bij het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen, zoals in de niet-biologische druiventeelt, worden deze bacteriën en dus deze symbiose aangetast, waardoor er in de ondergrond onvoldoende leven overblijft. Hun stelling is dat het sap van de plant magnesium, fosfor en borium naar de bacteriën transporteert, waardoor deze enzymen produceren die tot speciale aroma’s in de wijn leiden.
Als theorie gaat dit vrij ver, maar dat er een wisselwerking tussen de grond en de druiven bestaat is aannemelijk, alleen tot dusverre nog niet wetenschappelijk aangetoond. De opvattingen van de Bourguignons zouden tot een bewijs van deze wisselwerking kunnen leiden.
Bij de analyse van de ondergrond bekijken zij uitdrukkelijk of deze grond het meest geschikt is voor de productie van rode of witte wijn. Hun onderzoek heeft onder andere als conclusie opgeleverd dat veel wijngaardgronden in Saint-Emilion en Cahors veel beter geschikt zijn voor de productie van goede witte wijn, in plaats van uitsluitend de rode wijnen die de plaatselijke wetgeving toestaat. In het conservatieve Frankrijk is dit natuurlijk vloeken in de kerk, maar ik heb bewondering hoe zij vanuit gedegen onderzoek tot hun conclusies komen en deze vervolgens, zonder terughoudendheid, breed publiceren.
Ten aanzien van het kopergebruik in de wijngaard zijn zij voorstander van het gebruik van de nieuwste verpulveraars, waardoor de te gebruiken hoeveelheid sterk afneemt en de stof kan assimileren met de andere organismen. Zij wijzen erop dat het vooral de producenten van pesticiden zijn, die de discussie over de kwade gevolgen van het kopergebruik aanjagen.
In het kader van de klimaatverandering zijn zij al een jaar of 20 grote voorstanders van een focus op de autochtone druivensoorten uit de regio. Deze leiden tot de beste biodiversiteit en de beste ondergrond-plant combinaties. Dit betekent dus dat de mening van een flink aantal mensen in de wijnwereld, dat uiteindelijk in grote delen van de wereld dezelfde variëteiten worden gekweekt (Syrah wordt hierbij opvallend vaak genoemd), door hen niet wordt gedeeld.
Mijn excuses als het een beetje te technisch werd, maar mijn conclusie is dat de druiventeelt in de wijnbouw zo natuurlijk mogelijk moet gebeuren. (Ook al krijgen de druivenstokken bewust te maken met een onnatuurlijke stress, om aldus hun groeikracht in de druiven te concentreren). Als biologische teelt daadwerkelijk bijdraagt aan de duurzaamheid van de wijnbouw (al moeten we voor grote hoeveelheden diesel van de tractoren nog wel een oplossing bedenken), dan moeten we dit pad verder goed verkennen. Vooral natuurlijk door er af en toe een slokje van te proeven!
Een wijngaard in de Bourgogne met 100-jaar oude Pinot Noir stokken, geploegd met een paard, ter voorkoming van plantbeschadiging en ter vermijding van het gebruik van herbicides. Mooi gezicht!
Publicatie Lydia en Claude Bourguignon: “Manifeste pour une agriculture durable”, Actes Sud, 2017
Reactie schrijven